Wouter Staal: het complexe maar fascinerende proces van ontwikkeling van ons brein

‘Het zijn juist de eigenschappen die ons als mens zo kenmerken die onder druk staan bij mensen met een autisme spectrum stoornis. Denk bijvoorbeeld aan het intuïtief begrijpen van de diepere betekenis van taal of het vermogen te kunnen samenwerken in complexe sociale verbanden en het vermogen om flexibel aan te passen aan steeds veranderende omgevingseisen. Dat is het boeiende maar ook moeilijke aan het hebben van autismeproblematiek.' Staal is van mening dat mensen met autisme een plek moeten hebben in onze samenleving. ‘Dat is een rechtsprincipe, maar ook een morele verplichting aan ons allen. Ze maken ons allen beter als mens.’

Wouter Staal is een nationaal en internationaal erkend expert op het gebied van autisme spectrum stoornissen en houdt zich bezig met fundamenteel en toegepast wetenschappelijk onderzoek op het gebied van genetica, neuro-imaging en cognitieve studies. Hij is tevens hoofdopleider bij Karakter, de grootste opleidingsorganisatie voor kinder- en jeugdpsychiaters in Nederland. Hij pleit ervoor dat psychiaters in opleiding ‘vele vlieguren’ moeten maken.

Wouter Staal

Het herkennen van autisme vergt een geoefend oog, want deze stoornis is niet direct zichtbaar. Voorkomen moet worden dat kinderen en hun ouders al meerdere trajecten hebben doorlopen voordat ze eindelijk bij de juiste behandeling en begeleiding uitkomen.

Autisme binnenste buiten

Dit jaar sprak Wouter Staal op het congres van de NvA: Autisme binnenste buiten. Zijn lezing ‘Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop’ behandelt het complexe maar fascinerende proces van ontwikkeling dat op verschillende niveaus bekeken kan worden, zoals op het niveau van genetica, hersenstructuren, (neuro)psychologische functies en de wisselwerking tussen het daaruit voortkomende gedrag en de omgeving in de breedste zin. De focus ligt op neuropsychologische functies van de hersenen. Aan de hand van voorbeelden van ontwikkeltaken die kenmerkend zijn voor verschillende levensfasen, gaat Staal in op wat beschouwd wordt als ‘normale ontwikkeling’ en wat een normale variatie daarbinnen is. Dit zet hij af tegen wat kenmerkend is voor de ontwikkeling van het brein bij mensen met autisme.

Prof. dr. Wouter Staal is hoogleraar klinische kinder- en jeugdpsychiatrie aan het Radboudumc en bijzonder hoogleraar op het gebied van autisme aan de faculteit sociale wetenschappen aan de Universiteit Leiden. Hij is daarnaast voorzitter van de wetenschappelijke adviesraad van het kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Zijn onderzoek is translationeel, van genetisch onderzoek en neuro-imaging tot neurocognitieve studies en interventie studies en heeft een focus op neurocognitieve ontwikkelingsstoornissen. Hij is actief betrokken bij het verbeteren van triage in de eerstelijns geneeskunde, waar hij voorstander is van een normaliserende attitude, waarbij alleen die kinderen die zeer psychisch kwetsbaar zijn hoogintensieve behandeling moeten krijgen. Als docent is hij betrokken bij onderwijs van arts-assistenten, co-assistenten, medisch studenten en verzorgd regelmatig scholing voor hulpverleners werkzaam in de GGZ, docenten die werken in bijzonder en speciaal onderwijs, huisartsen en beleidsmakers. Hij werkt internationaal samen met de Department of Pediatric Neurology and Neurorehabilitation, the First Hospital of Jilin University, China en met de Universiteit van Essen.